آنتی‌بیوتیک در پرورش طیور
استفاده از آنتی‌بیوتیک در پرورش طیور یکی از موضوعاتی بحث برانگیز بوده که امروزه توجه و نظر بسیاری از افراد را که در حوزه دامداری و کشاورزی فعالیت می‌کنند، به خود جلب نموده است. از آنجا که این مسئله به دلیل تاثیرات زیادی که بر سلامت طیور و حتی انسان‌ها و محیط زیست دارد، مورد توجه محققان و دامپزشکان نیز قرار دارد. البته از آنتی‌بیوتیک بیشتر به عنوان عنصری مؤثر برای کنترل بیماری‌های طیور، افزایش میزان رشد و کیفیت آنها استفاده می‌گردد.
آغاز استفاده از آنتی‌بیوتیک برای طیور
تاریخچه استفاده از آنتی‌بیوتیک به دهه 1920 بازمی‌گردد. کاشف این ماده فردی به نام الکساندر فلمینگ پنی‌سیلین بوده که انقلابی بزرگ در علم پزشکی به وجود آورده و راه را برای تولید زیاد انواع داروی آنتی باکتریال هموار ساخته است.
اولین بار در دهه 1940 بود که از آنتی بیوتیک به طور گسترده در علم پزشکی استفاده کرده و در اندک زمانی متوجه شدند که این دارو نه تنها بر روی انسان، بلکه در بخش دامپروری نیز کاربرد فراوان دارد.
شایان ذکر است که در دهه 1940، پرورش‌دهندگان طیور متوجه شدند که افزودن مقادیر کمی از این آنتی‌بیوتیک‌ها به غذای پرندگان می‌تواند رشد آنها را سرعت بخشیده و به میزان قابل توجهی از مرگ و میر آنها بکاهد.
همچنین در دهه‌های 1950 و 1960، استفاده از انواع آنتی‌بیوتیک به عنوان یک روش استاندارد و قابل قبول در پرورش طیور پذیرفته شد. پرورش دهندگان طیور این مواد را نه تنها برای درمان بیماری‌های عفونی بلکه برای جلوگیری از بیماری‌ها و حتی افزایش رشد مورد استفاده قرار گرفتند. البته ناگفته نماند که کشورهایی مانند ایالات متحده و کشورهای اروپایی از جمله پیشگامان استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک‌ها بودند.
با این حال، از دهه 1970 به بعد نگرانی‌هایی درباره مقاومت باکتریایی ناشی از مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیک‌ها مطرح گردید. در آن زمان محققان دریافتند که استفاده همیشگی از این مواد می‌تواند منجر به ایجاد سویه‌های مقاوم باکتریایی شود که درمان آن بسیار دشوار است. لذا این نگرانی‌ها باعث شد که برخی کشورها قوانین سختگیرانه‌ای برای مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها وضع نموده و آن را محدود کنند.
اهمیت مصرف آنتی‌بیوتیک در پرورش طیور
آنتی‌بیوتیک نقش بسیار مهمی در افزایش میزان سلامت و رشد بهتر طیور دارند. قطعاً بدون استفاده بهینه و به اندازه از این مواد، کنترل بیماری‌های عفونی دشوار خواهد بود و ممکن است خسارات مالی زیادی به این صنعت وارد نماید.
برخی از مهم‌ترین کاربردهای آنتی‌بیوتیک در پرورش طیور عبارتند از:
- پیشگیری از انواع بیماری‌های عفونی: یکی از اصلی‌ترین دلایل استفاده از آنتی‌بیوتیک در پرورش طیور، پیشگیری از بروز هرگونه بیماری‌های عفونی است. از آنجا که محیط مرغداری‌ها اغلب شلوغ و غیربهداشتی است می‌تواند محیط مناسبی را برای رشد و تکثیر باکتری‌های بیماری‌زا فراهم سازد.
- درمان بیماری‌های عفونی: در صورت بروز بیماری‌های عفونی در طیور، استفاده سریع و مؤثر از آنتی‌بیوتیک می‌تواند مانع گسترش بیماری شود. درمان به موقع نه تنها سلامت پرندگان را حفظ می‌کند بلکه هزینه‌های ناشی از تلفات آنها را نیز کاهش می‌دهد.
- افزایش راندمان خوراک: برخی مطالعات علمی نشان داده‌اند که استفاده از آنتی‌بیوتیک می‌تواند کارایی خوراک را افزایش دهد. این بدین معنی است که پرندگان می‌توانند مواد مغذی موجود در غذا را بهتر جذب نموده و وزن بیشتری بدست آورند.
- تسریع رشد: یکی دیگر از مزایای مهم و اساسی استفاده از آنتی‌بیوتیک، تسریع رشد جوجه‌های گوشتی است. این مواد با تقویت فلور روده‌ای مفید و کاهش رشد باکتری‌های مضر در این حیوان، شرایط بسیار مناسبی برای رشد سریع‌تر پرندگان فراهم می‌کنند.
معایب استفاده نادرست یا بیش از حد از آنتی‌بیوتیک برای طیور
لازم به ذکر است که با وجود مزایای ذکر شده، مصرف اشتباه یا بیش از حد آنتی‌بیوتیک در پرورش طیور می‌تواند مشکلات جدی و زیادی را بوجود آورد. این قبیل مشکلات شامل موارد زیر است که عبارتند از:
- مقاومت آنتی‌بیوتیک: یکی از عیب‌های بزرگ که مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیک بوجود می‌آورد، مقاومت باکتریایی است. هنگامی که باکتری‌ها در معرض دوزهای پایین آنتی‌بیوتیک قرار می‌گیرند، ممکن است ژن‌هایی بوجود آیند که آنها را در برابر این دارو و اثرات آن مقاوم کند. در نتیجه این باکتری‌های مقاوم می‌توانند از طریق زنجیره غذایی یا تماس مستقیم به انسان منتقل شوند.
- تأثیر بر سلامت انسان: باقی ماندن این داروی در گوشت یا تخم مرغ طیوری که تحت درمان با آنتی بیوتیک هستند می‌توانند مشکلات متعددی برای سلامت مصرف‌کنندگان بوجود آورد. البته بعضی تحقیقات نشان داده که مصرف گوشت آلوده باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک یا اختلالات گوارشی گردد.
- آسیب زیست محیطی: اغلب آنتی بیوتیک‌هایی که توسط طیور دفع می‌گردند، وارد خاک یا منابع آب می‌شوند لذا مشکلات زیست محیطی به همراه خواهند داشت. این مسئله علاوه بر تهدید اکوسیستم‌های طبیعی، می‌تواند سلامت انسان را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
روش های کاهش مصرف آنتی بیوتیک
برای مقابله با چالش‌های ناشی از مصرف بیش از حد مصرف آنتی بیوتیک در پرورش طیور باید رویکردهای جدید گرفته شود تا میزان مصرف آن را کاهش داد. از جمله این روش‌ها و رویکردها می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود که عبارتند از:
- مدیریت صحیح میزان مصرف: باید مطمئن شوید که آنتی بیوتیک فقط زمانی مورد استفاده قرار گیرد که واقعاً نیاز باشد و مطابق با تجویز دامپزشک از آن استفاده گردد. البته بررسی دقیق وضعیت سلامتی طیور سبب می‌گردد تا زودتر بیماری تشخیص داده شود.
- واکسیناسیون: یکی دیگر از راهکارهای مؤثر و مفید برای کاهش نیاز به مصرف داروهای شیمیایی من جمله آنتی‌بیوتیک، واکسیناسیون است. معمولاً واکسن‌هایی مانند واکسن کوکسیدیوز یا سالمونلا می‌توانند خطر شیوع بیماری را در بین طیور به طور چشمگیری کاهش دهند.
- رعایت اصول امنیت زیستی: رعایت این اصول و نکات که شامل ضدعفونی تجهیزات، کنترل ورود عوامل خارجی و مدیریت صحیح فضولات می‌شود، نقش بسیار مهمی در جلوگیری از شیوع بیماری در بین طیور دارد.
جایگزین های طبیعی برای آنتی بیوتیک
خوب است بدانید که چند ماده طبیعی وجود دارد که می‌توانند جایگزین مناسبی برای مصرف آنتی بیوتیک در پرورش طیور باشند. این مواد شامل :
- پروبیوتیک‌ها: این مواد نقش مهمی به عنوان تقویت‌کننده سیستم ایمنی در طیور دارند.
- روغن‌های گیاهی: معمولاً این روغن‌ها، خواص ضدباکتریایی دارند که در روند رشد طیور بسیار موثر واقع می‌شود.
- اسیدهای ارگانیک: این مواد، رشد باکتری‌های مضر را محدود می‌کنند.
کلام آخر
بدون شک، استفاده از آنتی‌بیوتیک در پرورش طیور، اگرچه در دهه‌های گذشته به عنوان یک داروی مفید و مؤثر برای کنترل بیماری‌ها، افزایش رشد و بهبود بهره‌وری شناخته شده، اما مصرف بی‌رویه و اشتباه آن سبب شده تا سلامت انسان‌ها تهدید شده و به محیط زیست آسیب برسد.
لذا هلدینگ رادمان مهر گستر تمام تلاش و همت خود را به کار بسته تا مانع بروز این عوارض گردد. کارشناسان زبره و خبره این مجموعه با راهنمایی‌های لازم و تخصصی خود صاحبان مراکز پرورش طیور را کمک می‌کنند تا مطابق با استانداردهای جهانی بتوانند در حوزه فعالیت خود از این مواد استفاده نمایند.